Kilka słów o znaczeniu poszczególnych części Mszy św.
OBRZĘDY WSTĘPNE
Procesja wejścia pojawiła się wraz z powstawaniem kościołów. W starach bazylikach rzymskich budowano zakrystie obok wejścia głównego. Dlatego celebrans z asystą udawał się procesjonalnie do ołtarza przez cała długość nawy. Procesji tej towarzyszył śpiew psalmu. Wprowadzenie śpiewu na wejście przypisuje się Celestynowi I († 423). Śpiew na wejście rozpoczyna celebrę liturgiczną, jednoczy zebranych wiernych w jednomyślne zgromadzenie, kieruje myśli zebranych na obchodzone misterium, towarzyszy procesji celebransa z asystą do ołtarza. Odpowiednio zorganizowana procesja wejścia ma następującą symbolikę: krzyż jest znakiem przychodzącego Chrystusa, księga Ewangelii zawiera jego Słowo, kapłan jest Jego „ręką”, płonące świece mówią o Nim jako o Światłości, a kadzielnica zachęca do wielbienia Go.
Pozdrowienie ołtarza dokonuje się przez trzy akty czci: pokłon, ucałowanie i okadzenie.
Znak krzyża i pozdrowienie ludu. Każda liturgia rozpoczyna się znakiem naszego zbawienia. Następnie kapłan przez pozdrowienie oznajmia obecność Chrystusa. Odpowiedź ludu: „I z duchem twoim” wyraża życzenie ludu wobec kapłana, by Pan był z jego duchem. Przez „ducha” rozumie się tu Ducha Świętego, działającego w kapłanie. Pozdrowienie kapłana i odpowiedź ludu ujawnia także misterium zgromadzonego kościoła.
Wprowadzenie do liturgii dnia. Celebrans lub komentator może w bardzo krótkich słowach wprowadzić wiernych w tajemnice liturgii dnia.
Akt pokutny ma na celu uświadomienie sobie swojej grzeszności, obudzenie szczerego żalu za grzechy, aby godnie przyjąć słowo Boże. Mszał przewiduje różne formy aktu pokutnego, między innymi, przewidzianą na niedzielną sumę, aspersję.
Kyrie eleison.
Gloria jest starożytnym hymnem wielbiącym. Pierwsza część hymnu zaczerpnięta jest ze śpiewu anielskiego (Łk 2,14) i zawiera uwielbienie Trójjedynego Boga. Druga część jest hymnem na część Chrystusa.
Kolekta. Określa się tę modlitwę jako zbiór cichych modlitw. „Kapłan wzywa lud do modlitwy; wszyscy razem z kapłanem trwają przez chwilę w milczeniu, aby uświadomić sobie, że stoją w obecności Boga i by w modlitwie osobistej wypowiedzieć swoje prośby. Po czym kapłan odmawia modlitwę” . W każdej kolekcie wyróżniamy: inwokację skierowaną do Boga, uzasadnienie prośby, często ze wzmianką o obchodzonym misterium, samą prośbę i dłuższe zakończenie.
LITURGIA SŁOWA
Składa się z trzech czytań biblijnych i psalmu responsoryjnego. Ciąg tematyczny zastosowano przy drugim czytaniu (z Nowego Testamentu) oraz przy Ewangelii. Czytanie pierwsze (ze Starego Testamentu) jest tak dobrane, by harmonizowało z Ewangelią. Na dni powszednie przewidziane są dwa czytania. Należy dbać o staranny wybór i solidne przygotowanie lektorów, świadomych sprawowanej przez nich funkcji proklamacji słowa Bożego.
Przed ewangelią wykonuje się śpiew Alleluja z wersetem (najlepiej, gdy wykonuje go kantor lub schola poza amboną – jest to radosny okrzyk ludu na przyjęcie słów Ewangelii). Jeśli Msza jest recytowana Alleluja śpiewa się lub opuszcza, gdyż sama jego natura domaga się śpiewu.
Po Ewangelii celebrans głosi homilię. Praktykowana była także w synagodze. Jest wyjaśnieniem tekstów biblijnych i jest integralną częścią Liturgii Słowa. Tylko w wyjątkowych sytuacjach można ją zastąpić kazaniem.
Wyznanie wiary. Sformułowane na Soborze w Nicei (325) i ponownie zatwierdzone na Soborze w Konstantynopolu (381) stąd jego nazwa: Symbol Nicejsko – Konstantynopolski.
Modlitwa powszechna kończy Liturgię Słowa. Ze swej natury modlitwa ta należy do ludu, stąd nie powinna być odmawiana przez celebransa. Należy zadbać o jej hierarchiczny, prawidłowy układ.
LITURGIA EUCHARYSTYCZNA
Przygotowanie darów ofiarnych. W procesji z darami przynosi się dary, są nimi przede wszystkim chleb i wino – materia Eucharystii. Umieszcza się je w odpowiednim miejscu. Chleb i wino podaje się na ołtarz, pozostałe umieszcza się poza ołtarzem. Następnie odbywa się ofiarowanie darów. Kapłan miesza wino z wodą. Według Apokalipsy (17,15) oznacza to zjednoczenie Chrystusa z wiernymi. Oznacza także zjednoczenie boskiej i ludzkiej natury w Chrystusie, albo też krew i wodę z przebitego boku Chrystusa . Następnie kapłan okadza ołtarz i dary, okadza się celebransa i lud oraz kapłan obmywa ręce na znak pragnienia wewnętrznego oczyszczenia.
Modlitwa nad darami kończy obrzęd przygotowania darów. Następnie kapłan wzywa lud do modlitwy słowami: Módlcie się, aby moją i waszą modlitwę przyjął Bóg, Ojciec wszechmogący. W związku z licznymi samowolnymi zmianami tej formuły wydano dodatkowy zakaz jej zmieniania, gdyż jest to dogmatycznie błędne ze względu na identyfikację władzy święceń z kapłaństwem powszechnym wiernych.
Modlitwa Eucharystyczna. W niej liturgia Eucharystii osiąga swój szczyt. Jest kulminacyjną i centralną częścią całej akcji liturgicznej. Składają się na nią:
Dialog przed prefacją rozpoczynający modlitwę i zwracający uwagę na obecność Pana a także, poprzez dialog włącza całe zgromadzenie w modlitwę. Sięga swymi korzeniami czasów Hipolita Rzymskiego.
Prefacja. Podobnie starożytna jak poprzedzający ja dialog. Zawiera w sobie określony motyw dziękczynienia za zbawcze działa Boże, dokonane w historii zbawienia. Stąd oprócz funkcji uwielbienia i dziękczynienia także poucza lud. W prefacji kapłan w imieniu całego ludu wysławia Boga Ojca i dziękuje Mu za dzieło zbawienia w coraz innym aspekcie, stosownie do charakteru obchodu liturgicznego. Na budowę prefacji składają się trzy elementy: przejście od dialogu wstępnego do motywu dziękczynienia, motyw dziękczynienia zharmonizowany z obchodzonym misterium, zakończenie wyrażające łączność liturgii ziemskiej z liturgią w Niebieskim Jeruzalem, sprawowaną przez aniołów i świętych. Zakończenie jest jednocześnie przejściem do śpiewu „Sanctus”.
Aklamacja Sanctus składa się ze słów wyjętych z Izajasza (6, 1-13), z okrzyku ludu przy wjeździe Jezusa do Jerozolimy (Mt 21, 9; J 12, 13) i z wersetu psalmowego (117, 26). Aklamacje tą śpiewano już w Synagodze. Jako używane także w Kościele (Trishagion) zanotowano je po raz pierwszy w Euchologion Strapiona z Thumis (†363). Benedictus i Hosanna wprowadził później prawdopodobnie Kościół jerozolimski.
Przejście od śpiewu Sanctus i wspomnienie tajemnicy dnia.
Epikleza jest prośbą skierowaną do Boga Ojca, aby mocą Ducha Świętego przemienił dary chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa.
Opowiadanie o ustanowieniu i słowa przeistoczenia
Aklamacja po przeistoczeniu jest wyznaniem wiary w obecność Chrystusa w Postaciach Eucharystycznych.
Anamneza (pamiątka) jest wspominaniem pamiątki Chrystusa. Wypełniając Jego polecenie: „to czyńcie na moją pamiątkę”, Kościół wspomina błogosławiona mękę, chwalebne Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie Pana, oczekując Jego powtórnego przyjścia.
Modlitwa ofiarnicza przez którą Kościół, który reprezentuje zebrana jego cząstka, składa, przez Ducha Świętego, niepokalaną ofiarę Ojcu, a wraz nią ofiarowuje samego siebie. Przedmiotem tej ofiary jest sam Chrystus. Kościół jako Jego Ciało Mistyczne włącza się w te ofiarę.
Modlitwy wstawiennicze za żywych i zmarłych wyrażają jedność Kościoła pielgrzymującego z Kościołem zbawionych.
Wielka doksologia jest uwielbieniem Boga w Trójcy. Oparta jest na tekście anafory Hipolita Rzymskiego. Końcowe „Amen” po doksologii jest najważniejszym w liturgii. jest jakby podpisaniem się pod Modlitwą Eucharystyczną i potwierdzeniem jej.
OBRZĘDY KOMUNII
Modlitwa Pańska rozpoczyna obrzęd Komunii. Ma ona swoją oprawę modlitewną złożoną z trzech części:
Wezwanie (wstęp) podkreśla godność Modlitwy Pańskiej.
Embolizm (przydatek) jest rozwinięciem ostatniej prośby (stąd po Ojcze nasz nie dodaje się Amen). Zawiera prośbę o uwolnienie wspólnoty od zła, o zwycięstwo nad pokusami. Embolizm zakończony jest Aklamacją zaczerpniętą z Didache.
Obrzęd pokoju wprowadzony został w V wieku. Jest przygotowaniem do przyjęcia Komunii. Chrystus ustanowił zasadę, że służbę Bożą ma poprzedzać pojednanie z braćmi (Mt 5, 23-24). Kto pragnie przyjąć Pana musi być człowiekiem pokoju i przebaczenia. Nie istnieje w Mszale formuła: „Pokój nam wszystkim”, choć w wielu miejscach rozpowszechniła się i jest wypowiadana przez wiernych w odpowiedzi na wezwanie kapłana: „Przekażcie sobie znak pokoju”. Należy jej zaniechać.
Łamanie chleba miało miejsce już w Wieczerniku. Chrystus połamał chleb i podał uczniom. Gest ten powtarzamy w Eucharystii.
Zmieszanie postaci. Gest te wywodzi się od rytu „Sancta”. Polegał on na tym, że papież po łamaniu chleba, jedną cząstkę zostawiał, by w czasie następnej Mszy wpuścić ją do kielicha. Ryt ten oznaczał ciągłość ofiary Chrystusowej.
Agnus Dei śpiewa się w czasie łamania chleba. Śpiew wprowadził papież Sergiusz I (†701).
Komunia święta. Rozpoczyna się ukazaniem Postaci Eucharystycznych z formułą: „Oto Baranek Boży...” Podobnie i przy tej formule, ze względu na liczne nadużycia Episkopat zakazał samowolnego wprowadzania zmian w jej brzmieniu. Ważne jest, aby w przyjmowaniu Komunii św. zachować jednolitość w przyjętym zwyczaju.
Dziękczynienie po Komunii może odbywać się w formie śpiewu lub świętego milczenia.
Modlitwa po Komunii ma charakter dziękczynny. Często zawiera prośbę o trwałe skutki przyjętego Sakramentu.
OBRZĘDY KOŃCOWE
Błogosławieństwo poprzedzone jest wezwaniem „Pan z wami” zapewniającym o Jego obecności i błogosławieństwie.
Rozesłanie. Chrześcijanin, w którym jest obecny Chrystus, posłany jest, by nieść Go światu.
opr. o. Marek Nowacki OSPPE
Źródło:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz